- To: nettime-nl@dds.nl
- From: Peter Mertens <petermertens@bajazzo.net>
- Date: Tue, 17 Mar 1998 09:34:25 +0100
- Reply-To: Peter Mertens <petermertens@bajazzo.net>
- Sender: list-handler@k9.dds.nl
– PHOTOSHOP -Inleiding.
Ik heb het gezien, ik was erbij, het is echt waar, want wacht maar, ik heb er een foto van gemaakt. Even naar de fotowinkel want de kiekjes zijn klaar. Foto’s zijn echt. Vaak zijn ze echter dan echt, want het harde bewijs dat ik iets gezien heb is niet dat ik me herinner dat ik het gezien heb, maar dat ik er een foto van heb. Ons geheugen is een fotoboek geworden. ________________________________________________ Mijn werkelijkheid is een foto van mijn geboorte, een foto van mijn eerste stapjes, een foto van mijn eerste meisje, een foto van mijn einddiploma en een foto van mij op vakantie. Maar ook Erik Breukink drukt zijn wiel 2cm later over de finish, Ben Johnson spurt weg, Rijkaard spuugt Völler. Of: Prinses Stephanie in d’r blootje op het strand, Ayatollah Khomeiny rolt uit z’n kist, het lijk van Ceausescu op een achterplaatsje. Het is waar, ik heb het gezien. Maar wat te denken van de foto’s van Gorbatsjov zonder wijnvlek, Vliegende Schotels en Monsters van Loch Ness? Mijn waarneming van de werkelijkheid is toch al zo complex. Hoe is het eigenlijk mogelijk dat ik een beeld dat zich als ruimtelijke vorm, stereoscopisch, in het volle kleurenspectrum ruisend, riekend en vooral dynamisch bewegend ook herken als werkelijkheid als het plat, statisch, ingekaderd en in zwartwitte grijstinten wordt getoond? Ja. Wie met de werkelijkheid wil goochelen en de toeschouwer wil manipuleren doet er het best aan de camera te pakken en de meest fantastische werkelijkheid in beeld te vangen. En er wat aan toe voegen. Want naast het hele arsenaal van filters en lenzen voor de camera dat het beeld vertekend, kenden we natuurlijk de schaar en lijmpot, of de retoucheerkwast, of natuurlijk -sinds beelden middels elektronische bronnen (televisies, telefaxen en andere digitale zaken) tot ons krijgen-: de computer. Was de gemiddelde lezer al onbewust gewend geraakt aan talloze montages die werden gemaakt met behulp van dure en zware computers als Quantels Paintbox, de Aesthedes, de Apollo, de Cubicom en wat al niet meer zij, met de komst van Adobe’s Photoshop is het aan ons Macintosh gebruikers om de werkelijkheid bij elkaar te fantaseren. ________________________________________________ De grafische industrie kent een lange traditie en de taakverdeling tussen de diverse specialisten waren heilige huisjes. Hoe groter de produktie, hoe scherper men zich bij z’n leest hield. De introduktie van computertechnieken en vooral laserbelichters hebben de zaken overhoop gehaald. Met name het ooit als Desktop Publishing geïntroduceerde fenomeen ‘Electronic Publishing’ zorgde ervoor dat, nadat iedereen even dacht nu álles zelf te kunnen doen, de disciplines opnieuw gerangschikt werden en de taken opnieuw verdeeld. De Macintosh en Adobe’s Postscript beïnvloedden de zaken doorslaggevend. Hoewel het kwalitatief betere zetwerk nog steeds geleverd wordt door bijvoorbeeld Berthold en Monotype zetmachines zijn ook die inmiddels overgeschakeld op de mogelijkheid om middels Macintoshes en paginaopmaakprogramma’s te worden aangestuurd. Zetwerk wordt op maat geleverd inclusief de reguliere beeldelementen als lijnen, kaders, rasterfonts en kleine tekeningetjes in zwartwitte lijnen. De ontbrekende schakels in de elektronische produktiegang zijn de ‘halftoon’ en kleurillustraties, waarvan de fotografie het belangrijkste deel vertegenwoordigd. De grafische verwerking van schilder- en tekenwerk gebeurde inmiddels voornamelijk middels fotografische opnamen. Voor zover het verwerking voor druk aangaat is dat de taak van de lithograaf. Veel publikaties die geheel met de Macintosh worden geproduceerd melden in het colofon dat het fotomateriaal op de conventionele/ouderwetse manier verwerkt is. Ouderwets is natuurlijk ook de relativeren, want de meeste lithografische bedrijven hebben daar al geruime tijd elektronische fotoscanners voor ter beschikking. het eindprodukt is dan (kleurgescheiden) films, waarin de halftonen van het oorspronkelijke beeld is zijn vertaald in rasterpunten: dikkere voor meer zwart, kleinere voor minder. Als de puntjes maar klein genoeg zijn geven ze het optische effect van grijstinten. Opgedeeld in de vier gestandariseerde drukkleuren Cyaan, Magenta, Geel en Zwart (Process CMYK) leveren die scanners lithografische films voor die respectievelijke hoeveelheid kleur op. Voor het op de plaats zetten van die plaatjes in de opmaak is dan nog (een kleine) lithografisceh ingreep nodig. Het ligt voor de hand om ook die laatste stap in binnen het bereik van de elektronische uitgever te willen halen. Omdat dan alle voordelen van het elektronische bewerken -digitaal plakken, knippen, modificeren, bijkleuren wegpoetsen, dulpliceren, spiegelen, roteren en eÝc. en ‘Wat U Ziet Is Wat U Krijgt’ en het tijd- en kostenbesparende rechtreeks uitdraaien op film- in eigen hand zijn. Om al dat werk uit handen te nemen van de lithograaf komt er nog wel wat bij kijken, niet alleen de investering in apparatuur en software, maar ook het vergaren van de kennis om dat te besturen, alswel de alle opgedane kennis van de lithografie zelf. Wat betreft apparatuur is het (behalve het beeldmateriaal zelf, met een slecht, idee- en krachteloos beeld wordt het nooit wat) ten eerste nodig een goede scanner aan te schaffen die kleur kan opnemen van op- en doorzichtmodellen, foto’s en diaas. Onontbeerlijk is de juiste software daarbij, die een groot aantal keuzes al aan het begin laat maken, en snel werkt. Om duidelijk te zijn: zoals het er nu voorstaat is dat nog niet te krijgen. Er zijn scanners en programma’s, maar ze zijn te duur, te langzaam en onvolledig. Het is (even) afwachten, de ontwikkelingen zijn gaande. Ten tweede is een loodzware Macintosh noodzakelijk, zeker als het voor een kostendekkende produktie moet worden ingezet. Dat wil nu zeggen: Een Macintosh FX met kleurenmonitor, 32bits kleurenkaart, 8Mb intern geheugen en minstens 80Mb opslagcapaciteit. En pracht van een bakbeest, waar even voor in de beurs moet worden getast. Ten derde (een combinatie van) de juiste beeldverwerkingsprogrammatuur. Na de introduktie van Image Studio FotoMac en Digital Darkroom was men op de goede weg, nu is het de beurt aan Adobe Photoshop en zoals u verder op zult lezen, er is niets te klagen. Wel zal het noodzakelijk blijven om er andere programma’s naast te gebruiken. Een verantwoorde investering. Als vierde is een goede laserprinter belangrijk, hoewel het te beoordelen resultaat voor zetwerk en typografie voldoende in de buurt blijft van het eindresultaat, is een resolutie van 300 dpi te weinig om een goed oordeel te geven over de kwaliteit. 600 dpi lijkt een vereiste en natuurlijk eigenlijk liever meteen een kleurenlaserprinter. Er valt over de prijsprestatieverhouding weinig meer te zeggen dan dat het (even) afwachten is, de ontwikkelingen zijn gaande. Als laatste is er natuurlijk goed servicebureau nodig dat de uitdraaien op film maakt. Voor het juiste resultaat moet men daar meer willen doen dan alleen maar het commando ‘print’ geven. Men dient te weten wat de mogelijkheden zijn om het resultaat bij te sturen, een idee hebben van het gewenste eindprodukt in visueel en technisch opzicht en bereid zijn die ingrepen zelf te verrichten, zonder dat het materiaal op en neer moet. Overigens zullen ze natuurlijk in het bezit moeten zijn van bovengenoemde hardware, software en kennis. Geen gering vereiste dus en een servicebureau die aan die eisen kan voldoen is goud waard. Het is duidelijk en eerder gezegd: De ontwikkelingen zijn gaande, het is aan de gebruiker om te kiezen in hoeverre daar aan deel genomen moet worden. ________________________________________________ Ter overweging: De storm die al een jaar of vier op weg is de hele grafische industrie overhoop te blazen, woedt nu als frisse wind op het gebied van de beeldverwerking en de lithografie. Om te weten hoe het na de storm ervoor staat, of er een tak in uw portiek is komen te liggen, of de hoed van de buurman in de vijver is gewaaid is het niet nodig om in de storm buiten te lopen. Je weet ook hoe het er voor staat als je pas naar buiten gaat als de storm is gaan liggen en binnen te luisteren naar het huilen van de wind. Hoewel het, ondanks de risico’s natuurlijk wel leuk is om eens lekker mee te waaien en de ontwikkelingen onder je neus te zien gebeuren. Dezer dagen lopen er heel wat mensen lekker mee te stormen, want, laten de realiteit onder ogen zien, elke Macintoshgebruiker wil kennis nemen van de actuele gebeurtenissen, en spectaculaire spiksplinternieuwe programma’s komen van over de oceaan aanwaaien nog voor ze in Nederland in de officiële handel verkrijgbaar zijn. PhotoShop, het nieuwe fotoretouch, beeldmanipulatie en (kleuren)schilderprogramma van Adobe vergaat het niet anders. Iedereen is benieuwd en wil er even aan snuffelen. De plaatjes van de meestormers zijn hier en daar te zien, menigeen waant zich kunstenaar/fotograaf en maakt montages dat het een lust is die vervolgens klakkeloos en effect belust worden gefilterd met elke nieuwe optie. Find Edges! Add Noise! Despeckle! Gaussian Blur! Motion Blur! Blur! Blur More! Je kan het ze eigenlijk niet kwalijk nemen. PhotoShop schotelt ze een rijke maaltijd voor en als je niet weet waarom je zou moeten eten, weet je ook niet waar je moet beginnen. PhotoShop is gemaakt voor een variëteit van artiesten. Art directors die met kleurbijstellingen de juiste sfeer willen treffen, ‘elektronische uitgevers’ die een deel van een foto willen isoleren, accentueren of vrijzetten, fotografen die hun foto willen retoucheren (al is het alleen maar het ‘uitstippen’ van de stofvlekjes) of grafisch ontwerpers en tekenaars die met bestaand fotomateriaal een nieuw samengesteld en illustratief beeld willen maken. Of anders wel ‘beeldtechnologen’ die zich als elektronisch kunstenaar willen storten op die nieuwe mogelijkheden van het nabootsen van de werkelijkheid en op die manier imaginaire werelden willen maken. Vanzelfsprekend is PhotoShop gereedschap voor (digitale) servicebureaus en zetterijen die het kunnen gebruiken als middel om kleurscheidingen te produceren. Overigens lijkt PhotoShop voornamelijk geschikt voor de produktie van beeldmateriaal dat (op papier) gedrukt moet worden, maar de eindresultaten zijn (gezien het aantal beeldformaten en standaards dat ondersteund wordt) natuurlijk geschikt voor andere media, als diaas, film, video, overheadsheets en bijvoorbeeld op het computerbeelscherm zelf, toegepast in interactieve mediaŠ ________________________________________________ Wat heeft PhotoShop hen te bieden? PhotoShop heeft zeer veel te bieden en het symphatieke is dat het op het eerste gezicht geen overdreven indruk maakt. De gebruikers interface geeft een rustige indruk en dat maakt het makkelijk om na het opstarten gewoon ergens te beginnen, de gereedschapskist toont vertrouwd gereedschap: het handje, gommetje, potloodje, emmertje en de lasso uit MacPaint, maar ook het vergrootglas en blendtool uit Illustrator, het croptool uit PageMaker en bijvoorbeeld het stempel en de airbrush (drukgevoelig met een Wacom tekenbord!) uit PixelPaint, het vingertje uit ImageStudio. Een mooi allegaartje om je thuis bij te voelen. Hoewel je met dat gereedschap in beginsel uit de vrije hand zou kunnen tekenen is het waarschijnlijker dat er verder gewerkt wordt op een alreeds met een ander programma gemaakt beeld. Daartoe ondersteund PhotoShop de belangrijkste gangbare standaards. Niet alleen MacPaint, Pict, PixelPaint, EPS en TIFF, maar opmerkelijk genoeg wordt er voorzien in conversies van Compuserve GIF, PIXAR, Scitex, TGA en zelfs Amiga IFF. Ieder levert weer specialistische zijmenus op waar het de resolutie, schermformaat en het het aantal bitlagen kan worden gekozen, ook 24 bits, zelfs als er (maar) met een 8 of 16bits kaart wordt gewerkt. Kortom vooralsnog is het moeilijk een plaatje te vinden dat PhotoShop niet lust. Vervolgens moet er wel worden gekozen in binnen welke standaard het beeld bewerkt gaat worden, PhotoShop biedt verschillende zoals de Bitmap, GrayScale, RGB en CMYK Color van welke twee laatste de afzonderlijke beeldlagen bewerkt kunnen worden. Natuurlijk is het weer mogelijk de beelden in de verschillende schermstandaards op schijf op te slaan. Naast het bewerken van de beelden met het bekende tekengereedschap is het mogelijk delen te selecteren en met diverse filters te bewerken. Naast de gangbare methode om delen te selecteren met rechthoek en lasso (waarachter toch weer een groot aantal opties verscholen gaat, zoals het zeer flexibele ‘feather’ dat zachte randen oplevert) is de ‘magic wand’ een prachtig stuk gereedschap. Door simpel te klikken in een vorm, die uit meer kleuren en grijswaarden bestaat wordt worden de randen van het grijswaarden gebied gezocht en de vorm gescheiden van de achtergrond, afhankelijk van de instelling van het ‘tolerance value’ en ‘fuzziness’. Om duidelijker te zijn: zo plukt men met een klik van de ‘magic wand’ één druif van de tros. Omdat ook het opnieuw in de fruitmand ‘pasten’ van de druif middels de ‘paste controls’ weer talloze varianten biedt (doorschijnend, wel/niet in donkere delen, minder of meer ‘fuzz’)moet het duidelijk zijn dat alleen met deze mogelijkheden het hek om nieuwe werkelijkheden te bouwen van de dam is. Van elk beeld of deel van het beeld kan de helderheid, kontrast en kleurverzadiging in talloze nuances worden bijgesteld. Het is jammer dat waar het knippen en plakken talloze zijmenus’s kent PhotoShop hier wat achter blijft in verfijning, niet altijd kunnen de waarden cijfermatig worden ingegeven en bijvoorbeeld ontbreken de Pantone kleuren, die toch als standaard gelden. Juist op een fractie meer of minder van een kleur kan een plaatje staan of vallen. Overigens is het onmogelijk de hypothetische zestien miljoen kleuren met slechts Rood Groen en Blauw van een monitor te laten zien, evenals dat de drukkleuren CMYK in veel tinten tekort schieten, en de Pantone waaier heeft (zelfs met de halve nummers) vanzelfsprekend geen zestien miljoen. Kunstschilder Maarten Ploeg zoekt nog steeds naar zijn favoriete kleur groen die hij slechts met olieverf kan bereikenŠ Natuurlijk kan er naar hartelust worden gespiegeld, geroteerd, verstoord, verbreed en versmald worden. Daarboven de al genoemde toeters en bellen: Add Noise, Blur, Blur More, Custom, Despeckle, Diffuse, Facet, Find Edges, Fragment, Gaussian Blur, High Pass, Maximum, Median, Minimum, Mosaic, Motion Blur, Offset, Sharpen, Trace Countour en Unsharp Mask met ieder weer eigen verfijningen en het zal u duidelijk zijn dat het eind zoek is. Het zelfde eind waar beeldend kunstenaar Peter Struyken al een paar jaar geleden naar op zoek was. Tot slot de uitgebreide mogelijkheden om een afdruk van een beeld te krijgen. Adobe lijkt een volledig Pre-Print programma te hebben ingebouwd. Naast de noodzakelijk paskruisen, grijsschalen en snijlijnen is het mogelijk om rechtstreeks vanuit PhotoShop te kiezen voor diverse vormen van rasters, ronde, elliptische, lijn- en vierkante rasters en natuurlijk kunnen de CMYK kleuren gescheiden worden uitgedraaid in elke wenselijk vorm. Negatief, gespiegeld in in verschillende rasterhoeken en dichtheden. Een belangrijke teleurstelling is dat na alle krachtige mogelijkheden om een beeld kompleet in de vorm en kleur te krijgen moet en ook dat ondanks de uitgebreide afdrukmogelijkheden de uiteindelijke kwaliteit in druk achter blijft bij conventioneel verwerkingmethoden en ook bij elektronische montage systemen als Scitex en dat na een imposante investering aan apparaten, programma’s en kennis. Een ander punt is dat het natuurlijk leuk is om te imponeren met de volledige trukendoos van PhotoShop, maar waar bij paginaopmaak een tekst en vorm bij voortduring moet kunnen veranderen een beeld op z’n hoogst een enkele kleine ingreep nodig heeft. Bij het aanbod van een zo grote trukendoos is het natuurlijk belangrijk uit te gaan van een goed idee. Pogingen om een slecht idee met technisch geweld beter te maken zijn zinloos. ________________________________________________ Illustrator Henri Lucas had een eenvoudig ideetje om het het mannetje in de storm in beeld te brengen: Een boompje, een blaadje, een mannetje, een hoedje en hondje moesten de elementen zijn van een kleurrijke herfststorm. Met PhotoShop moest het een fluitje van een cent zijn. Henri had een zwartwit vakantiefoto van een boom in Frankrijk, een blaadje werd in het plantsoen gevonden, de hoed, het mannetje en de hond werden gewoon met verf en kwast op papier geschilderd. Conclusie: PhotoShop is een prachtig stuk gereedschap en op een ingetogen manier gepresenteerd, daarbij het gegeven dat (ondanks dat meer beter is) het in beginsel zelfs op een Macintosh Plus draait maakt dat het vooralsnog de beste keuze uit de ‘beeldontwikkelaars’ is. c o p y r i g h t P e t e r M e r t e n s –